Saç biti özellikle okul ve kreş çocuklarında saçlarda kaşıntı görülmesi halinde ilk akla gelecek hastalıklardan birisidir. Oldukça rahatsız edici ve kolaylıkla bulaşan bir sorundur. Bu nedenle tespit edilir edilmez doğru yöntemle saç bitlerinin ve bit yavruları olan sirkelerin temizlenmesi gerekmektedir. Aksi halde bitler hem çok hızlı bir şekilde çoğalabilir hem de evde be bitli kişi ile aynı ortamda bulunan kişilere kolaylıkla bulaşabilir. Bit rahatsız edici bir sorun olmasına karşın doğru yöntemlerle kolaylıkla tedavi edilebilir. Bu yazımızda saç biti nedir, saç biti neden olur, saçlardan bit nasıl temizlenir, evde bit temizleme yöntemleri, saç bitinden korunma yöntemleri ve çocuklarda kullanılabilecek bit ilaçları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır.
Saç Biti (Baş Biti) (Pedikulozis Kapitis) Nedir?
Bitin 3 farklı çeşidi bulunmaktadır. Bunlar baş, vücut ve kasık bitleridir. Bu yazımızda baş bitlerini yani pedikulosiz kapitis sorununu ele alacağız. Baş bitleri saç ve saçlı deride görülen parazitin oluşturduğu bir hastalıktır. Oldukça küçük yaklaşık olarak 2-3 mm boyutundadırlar. Kanatsızlardır. Kan emerek beslenirler. Gri ve sarımsı bir rengi vardır. Bitlerin yavrularına ise sirke ismi verilmektedir. Bir bit ortalama olarak günde 3-10 kez yumurtlamaktadır. Bir baş biti ise hayatı boyunca 140 kadar yumurtlayabilmektedir. Bu yumurtalardan ise %70inin bite dönüştüğü tahmin edilmektedir. Bir bitin canlı kalma süresi 30 ile 45 gün arasında değişmektedir. Bitler saç derisi haricinde kumaş gibi yüzeylerde de 48 saat kadar canlı kalabilmektedirler. (1)
Bitler genellikle ense ve kulak arkası gibi alanlara yumurtalarını bırakır. Ancak saçlı derinin tamamında bit ve sirke görülebilmektedir. Çok nadiren de olsa sakalda bit görülebilmektedir.
Saç Biti Yavrusu – Sirke
Sirkeler bitlere göre daha küçük ve fark edilmesi zordur. Ama dikkatle bakıldığında görülebilir. 1 mm boyunda, su damlası şeklinde, oval, parlak sarımsı bir renktedirler. Genellikle 8-9 gün içerisinde yumurtadan çıkarlar. 9-12 günde ise olgunlaşarak daha görünür bir hal alırlar. Bitler insan vücudu dışında 2 gün civarı canlı kalabilirler. Sirkeler ise kumaş gibi insan derisi dışında ki yüzeylerde 10 güne kadar canlı olarak kalabilmektedir.
Bitler hareket halinde olduğu için sirkelerden daha büyük olmasına karşın görülmesi zordur. Sirkeler ise dikkatle bakıldığında saça sıkıca yapışmış şekilde görülebilmektedir. Sirkeler sıklıkla kulak arkasında ve ense bölgesinde bulunurlar. Bitlenme sorununun tamamen çözülmesi için saçlarda bulunan tüm sirkelerin ayrılması gerekmektedir. Aksi halde sirkeler olgunlaşarak bit haline gelir ve sorun devam eder.
Sirkeler saça sıkıcı yapıştığı için ya tırnaklarlar ya da metal bir sirke tarağı ile saçlardan ayıklanabilir. Sadece bit ilacı kullanılması sirkelerden kurtulmak için tek başına yeterli değildir.
Saç Biti Neden Olur?
Halk arasında bitlenme sıklıkla yetersiz hijyen ya da pis olmak ile bağdaştırılmaktadır. Ancak bitlenme sorununun pis olmakla herhangi bir alakası yoktur. Bit bir parazit türüdür ve oldukça bulaşıcıdır. Kişi ne kadar temiz olursa olsun bitli kişi ile yakın temasa geçmesi sonucunda bitlenebilmektedir.
Saç Biti Nasıl Bulaşır?
Saç bitleri oldukça bulaşıcıdır. Bit bulunan kişi ile yakın temas ile kolaylıkla bulaşabilir. Ayrıca bitli kişinin tarak, havlu toka gibi eşyalarının kullanılması ile de bit kolaylıkla bulaşabilmektedir. Bit bulaşması en sık okul ve kreş çocuklarında görülmektedir. Özellikle okul çağındaki küçük çocuklarla yakın temas çok fazla olduğu için bitlenme vakıaları ile sıklıkla karşılaşılabilmektedir.
Saç Bitleri Kimler İçin Risk Oluşturmaktadır?
Saç bitleri en sık okul ve kreş çağındaki çocuklarda görülmektedir. Kız çocuklarında ve kadınlarda bit sorunu daha sık görülmektedir. Erkeklerde ise bitlenme sorunu daha nadir görülmektedir. Yapılan araştırmalara göre bitlenme sorunu en çok 3-12 yaş arası kız çocuklarında görülmektedir. (2)
Saç Biti Belirtileri Nelerdir?
Bitlenme sorununun en ayırt edici belirtisi kaşıntıdır. Bitler daha çok geceleri kan emme eğiliminde oldukları için gece saatlerinde kaşıntı şikayetlerinde artış görülebilmektedir. Bazı kaynaklara göre bit sorununda kaşıntının nedeni kan emen bitlerin tükürüğüne karşı oluşan alerjik reaksiyon olduğu düşünülmektedir. Kaşıntı en çok bitlerin sık görüldüğü ense ve kulak arkası bölümlerinde görülmektedir.
Şiddetli kaşıntı sorununa bağlı olarak saçlı deride egzama oluşumları da görülebilmektedir. Özellikle kulak arkası ve ense bölümlerinde deri kabarcıkları ve döküntüler görülebilmek.
Saç Biti Neden Kaşıntıya Neden Olmaktadır?
Bitin saçlı deride gezinmesi ve kan emmesi
Bitin kan emerken çıkan tükürük ve çıktıklarının oluşturduğu alerjik reaksiyon
Kaşınmaya bağlı oluşan egzama ve deri tahrişleri
Saçlarda Bulunan Sirke Ve Kepek Sorunu Nasıl Ayırt Edilebilir?
Saçlı deride bulunan kepek ve sirke sorunu birbirine benzerdir. Bu nedenle karıştırılması muhtemeldir. Ancak sirkelerin görünümü ve ayırt edici farkları bilinirse kolaylıkla ayırt edilebilir. Kepek beyaz renktedir. Sirkeler ise gri tonlardadır. Kepek saçtan kolaylıkla ayrılır. Ancak sirkeler saça yapışmış durumdadır. Sirkenin saçtan ayrılması için iki parmağın tırnak ucu ile saçın sonuna kadar tutarak çekilmesi gerekmektedir. Sirkeler ve vurma ile sirkeler saçtan düşmez, ayrılmaz. Ayrıca kepekler ensizdir ancak sirkeler oval şekilde su damlasına benzemektedir.
Saç Biti Nasıl Teşhis Edilir?
Kaşıntı şikayeti görülen kişilerin saçlarının kontrol edilmesi yani görsel muayene ile bit teşhisi kolaylıkla koyulabilir. Ek bir uygulama yapılmasına gerek yoktur. Bitler hareketli olduğu için kolaylıkla fark edilemeyebilir. Ancak sirkeler hareketsizdir ve daha çoktur. Bu nedenle kaşıntı şikayeti olan kişilerin saçları kontrol edilirken sirkelerin olup olmadığı tespit edilmelidir.
Bunun için bit ve sirke tarakları kullanılabilir. Bitlerin sık görüldüğü kulak arkası ve ense kısımları taranarak bit ve sirkelerin varlığı araştırılabilir. Sirkelerin saçtan çıkması için tarama işlemi mutlaka kökten saçın ucuna doğru yapılmalıdır.
Bit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Saç biti tedavisi ne kadar erken yapılırsa tedavi o kadar kolaydır. İlerlemiş bit vakıalarında saçlı deride egzama oluşabilir. Bu tür durumlarda doğru bir tedavi için önce saçlı derideki egzama sorunu tedavi edilir. Daha sonra bit tedavisi yapılır. İlerlememiş bit durumlarında doktorunuzun reçete edeceği ya da eczanelerden reçetesiz olarak kolaylıkla alabileceğiniz bit ilaçları ile evde bit tedavisini kolaylıkla gerçekleştirebilirsiniz. Her bit ilacının uygulama yöntemi farklı olabilir. Bu yazımızda piyasada en çok tercih edilen bit ilaçlarını ve kullanım şekillerini inceleyeceğiz.
Pedikap Set
Pedikap set piyasada en sık tercih edilen, kimyasal içermeyen bir tedavi setidir. Çocuklarda kullanılacağı dikkate alınarak içeriğinde zararlı kimyasalların kullanılmasından kaçınılmıştır. Bu nedenle küçük bebeklerde bile güvenle tercih edilen bir üründür. Pedikap bit ilacı içerisinde dimetikon ve siklometikon bulunmaktadır. Bu maddeler biti zehirleyerek değil biti boğarak yani nefes almasını engelleyerek öldürmektedir. Yapılan çalışmalarda bu maddelerin herhangi bir yan etkisi tespit edilmemiş ve bit tedavisinde güvenle kullanılabileceği görülmüştür. (3)
Pedikap setin kullanılması için saçların kesilmesine gerek yoktur. İçeriği uzun ya da kısa saç fark etmeksizin bitleri tamamen yok etmeye yöneliktir. Bu sayede bit tedavisi saçları kesmeden gerçekleştirilebilmektedir.
Pedikap Bit Şampuanı Seti İçeriği
Ürün bit tedavisi için gerekli tüm her şeyi içeriğinde barındırmaktadır. İçeriğinde bit ve sirke temizliği için sprey, bitlerden korunmak için koruyucu şampuan bit ve sirkelerin temizlenmesi için iki farklı tarak bulunmaktadır. Pedikap bit temizleme setinin diğer şampuanlardan en büyük artısı içeriğinde bulunan koruyucu şampuandır. Bu şampuan sayesinde bitler temizlendikten sonra bir sene bit bulaşma riski önlenmiş olmaktadır. Bu nedenle özellikle okula yeni başlayan çocuklarda koruyucu şampuan kullanımı çok büyük avantaj sağlamaktadır.
Pedikap Şampuan Kullanımı
Pedikap set içerisinde sprey ve şampuan olmak üzere 2 farklı ürün bulunmaktadır. İlk olarak bitlerin ve sirkelerin temizlenmesi için sprey kullanılmalıdır. Sprey kuru saça her yere nüfuz edecek şekilde uygulanmalıdır. Saçları tutam tutam alarak uygulanması ilacın her yere etki etmesini sağlamaktadır. Sprey uygulamasından sonra 15 dakika beklenmeli ve sonrasında saçlar pedikap set içerisinde çıkan şampuan ile yıkanmalıdır. Şampuanla yıkama işlemi bittikten sonra saçlar iyice durulanmalıdır.
Yıkama işlemi sonrasında saçlar hafif nemli iken kutu içerisinden çıkan taraklarla saçlar dipten uca taranarak ölü bit ve sirkeler saçtan uzaklaştırılmalıdır. Tekrar bitlenmenin ortaya çıkmaması için 2 haftada bir pedikap şampuanla saçlar yıkanmalıdır. Şampuanı kullanım miktarı bir sene yetecek şekilde ayarlanmıştır. Bu sayede pedikap şampuan ile bir sene boyunca bitlenme sorunundan korunmak mümkündür.
Pedikap setin 2021 yılı güncel fiyatı 75 TL dir.
Antibit
Antibit kutu içeriğinde bir adet şampuan ve plastik bit tarağı bulunmaktadır. Anti bit pedikap ürününden farklı olarak ıslak saça masaj yaparak uygulanmaktadır. Bu işlemin iki gün ara ile yapılması önerilir. Şampuanla yıkama sonrasında saçların mutlaka bit tarağı ile temizlenmesi gerekmektedir.
Anti Bit ürününün 2021 yılı güncel satış fiyatı 16,97 tl dir.
Paranit Bit Şampuanı
Paranit bit şampuanı içerisinde bir adet şampuan ve bit tarağı bulunmaktadır. Pedikap set gibi kuru saça uygulanır. 15 dakika bekletilir ve sonrasında saçlar durulanır. Durulama sonrasında saçların mutlaka bit tarağı ile taranarak temizlenmesi önerilmektedir. Şampuanun bir hafta arayla iki kez kullanılması önerilir.
Paranit bit şampuanı 2021 güncel satış fiyatı 48 TL dir.
Piyasada birçok bit şampuanı bulunmaktadır. Genel olarak kullanım şekilleri benzerdir. Yalnızca pedikap set içerisinde koruyucu şampuan bulunmaktadır.
Bit İlacı Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bit tedavisinde en önemli husus bit şampuanı kullanımı sonrasında saçtan ölü bit ve sirkelerin tamamen temizlenmesidir. Aksi halde bit sorunundan tamamen kurtulamayabilirsiniz.
Her ürünün kullanım bilgisi farklıdır. Ancak sirkeler ortalama bir haftada bite dönüşmektedir. Bu nedenle uygulamaların bir hafta ara ile tekrar edilmesi faydalı olacaktır.
Ayrıca tedavi sonrasında koruyucu ürün kullanılarak aynı sorunla tekrar karşılaşılması da engellenmelidir.
Bit tedavisinde saçların kesilmesine ve kazınmasına gerek yoktur. Uygun şampuanla saçların temizlenmesi yeterlidir.
Saç biti tedavisi sırasında saç temizliği kadar bitli kişinin yastık, havlu ve taraklarının de temizlenmesi önemlidir. Tarak, toka gibi ürünler temizlenmelidir. Yastık, havlu gibi ürünler ise min 60 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır.
Kaynaklar
- Burgess, I. F., & Silverston, P. (2015). Head lice. BMJ clinical evidence, 2015. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4294162/
- Bragg, B. N., & Simon, L. V. (2020). Pediculosis. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470343/
- Meister, L., & Ochsendorf, F. (2016). Head lice: Epidemiology, biology, diagnosis, and treatment. Deutsches Ärzteblatt International, 113(45), 763. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5165061/
- https://www.pedikap.com/
